- Kitabın önsözünde ”Bu kitap bir alarm sesidir” diye yazmışsınız. Bu alarm ile anlatmak istediğiniz nedir? Okuyucularınız nasıl bir dünyaya uyanacak bu alarm sesi ile?
21.yy’da özellikle modern kent insanı için uyanmanın bir simgeselliği ‚‘alarm‘‘ Uyku ise hem insanın en temel ihtiyacı hem de bir depresyon belirtisi. İsteksizlik, gerçek hayattan kaçma ihtiyacı vb. Zihnimiz uyanık, düşüncelerimiz çok fazla fakat o yataktan kalmak istemiyoruz. Vakti gelince kalkarız duygusu… Yahut ertelenen alarmlar. Belki biraz daha uyku, rüyalardan kopmak istemeyişler. Size nasıl hissettiriyorsa bir alarm sesi işte öyle… Bu kitabı yazmamın da nedenim sanattan başka avucanak bir şeyimizin olmayışı ve kültürümüzün övülmeye değer olduğu ile ilgili. Eyleme geçmek için bir bahane belki bilemiyorum. Özellikle akademisyenler ve sanat üreticileri için yazılmış gibi duran Z kuşağına da dokunmak isteyen bir kitap diyebilirim. İhtiyaç vardı.
- Metamodernizm kavramına ilginiz nasıl başladı. Türkiyede bununla ilgili yeterli kaynak var mı?
Metamodernizm beni buldu Tiyatro Tiyatro dergisinde uzun uzun anlattığım bir soru. Yeterli kaynak yok ne yazık ki… Türkçe’ye çevrilmiş 1 kitap bulunuyor. Türkçe yazılmış ilk kitap ise benim sanırım. Umarım artar. Çünkü gerçekten bu alanın altının deşilmesine hem kuramsal hem deneysel hem de profosyonel anlamda üretimlerin olmasını çok isterim. Çok heyecan uyandırıcı. Metamodernizm ile ilgili kaynakların çoğu formlarda paylaşıma açılıyor. Her dilden kaynak var ve site siz kaynağı indirmek istediğinizde otomatik olarak çevirip sizin dilinize çeviriyor. Site tasarımını yapay zeka uzmanlarına yaptırıyor. Pek çok dijital kaynak var. Yazılı kaynakların dışında NFT gibi görsel ve metaverse tiyatrosu, operası, balesi, konseri,sergisi gibi son teknoloji kaynaklar da var. Kitabı yazarken pek çoğuna başvurdum. Üye olduğumda 175 kişi olan sitede şu an aktif 3.5 milyon kullanıcı var. Davetiye yöntemi ile üye alan sitelerin dışında herkese açık metamodern.org gibi siteler de var.
- Metamodernizm nedir? Bizi nereden alıp nereye götürür? Metamodernizm’in topluma, sınıflara katkısı nedir?
Bu sorunun cevabı için kitabı okumalarını tavsiye ediyorum. Yeterli gelmezse imza gününde konuşuruz
- Metamodernizm’i, Modernizm ve Postmodernizm’den ayıran nedir?
Aslında ayıran bir şey yok. Genelde sanat akımları birbirlerine tez-antitez olarak karşı çıkışlar ve farklılıklar gösterirler. Metamodernizm bunu yapmıyor. Onun kullandığı öge sarkaç. Her sanat akımını kabul var. Postmodernime karşı mı tartışmalarını 5 yıl kadar sürdürdük. Değil efendim. Karşı çıkılması gereken şeyin sanat değil sistem olduğunun bilincinde bir yerde. Merkeziyetsiz ve kültürel salınımlar yaratacak kadar da ironik. Bu anlamda anlayana kadar çok karmaşık gelen tarafları var. Postmodernizmden daha saçma demiştim ilk başta. Sonra o saçmalıkları sevmeye başladım.
- Kitabınızda Metamodern filmlerden, kitaplardan örnekler veriyorsunuz. Bunları Metamodern yapan nedir, hangi özellikleridir?
Verdiğim örnekler forumlarda üstüne en çok tartışılan eserler. 2000 sonrası üretimlerin metamodernist menifestoya uyuyor olmasının bir kriter olup olmaması bile tartışıldı. İnanın emin değilim. Örnekler içinden en beğendiklerimi önerdim.
- Metamodernizm’in bizi içine soktuğu diyalog nedir? Metamodern bir insan ne ister, nasıl var olur?
Yine cevabı kitapta olan bir soru Çok uzun anlatması… Farkındalık doğru kelime değil ama ilk aklıma geleni. Varoluş için metamodernizme gerek yok. Varız. Buradayız. Metamodern düşünüyoruz aslında. Çünkü 21.yy insanlarıyız. Hepimiz. O yüzden farkında olmamız ve alarm sesi gelmeden o yataktan kalmamız şart. (Bence)
- Kitapta birçok felsefeciden kaynaklar verip birçok tarihi olaylara değiniyorsunuz (Büyük buhran, 2. Dünya Savaşı vb.) Metamodernizm ile ilgili olmak tarih ve felsefeyle iç içe olmayı mı gerektirir?
Her şeyle iç içe olmayı gerektiyor. Bilgi kirliliğinin içinde bilgiyi önce geri dönüşüme uğratmamız ve kendi süzgeçlerimizden diyalektik kurarak geçirmemiz lazım. Bilginin en büyük zenginlik olduğunu düşünüyorum. Sanatçının görevide o bilgiyi işlyebilmek ve yaratıcılığı ile bir esere dönüştürmek. Elbette insanı ilgilendiren her şeyle diyalog halinde olmamız gerekli. Tarih bu anlamda çok önemli. Felsefe, sosyoloji, coğrafya hatta fizik,kimya,biyoloji de! Metamodernizm sanatı bir bütün olarak algılıyor. Bir yazılım mühendisi, bir heykeltraş, bir ressam ve bir müzisyen metamodern bianelde ortak üretime gidiyorlar. Devir bilgi devri
- Sizin için Metamodernizmi bir kitap yazacak kadar önemli kılan neydi?
Kaynak yetersizliği. Ayrıca bu konuda ego yapmam gerekiyor. İçinde canlı kanlı tanık olduğumuz, tüm dünyayı ilgilendiren bir sanat akımında ilk Türkçe kaynağı yazmak istedim. Kitabım basılmadan önce pdf olarak forumda paylaşıldı. Öğrendim ki, Dünya;‘da da ilk Metamodern Tiyatro ile ilgili kitabı yazan kişiymişim Ülkemizin sadece spor alanında değil, sanat ve bilimde de kendini Dünya’ya kanıtlaması gerektiğini düşünüyorum. En temel motivasyonum bu. Benim gibi pek çok sanatçı olduğundan da eminim. Özellikle Türk Tiyatro’nun metamodernizmle önce kendini kurtarmasını çok isterim. Kurumsal tiyatroların durumu ortada. Özel tiyatrolardan umutluyum. Gençlerden çok umutluyum. Teorik olarak metamodernizmi bilmeden bile metamodern üretimler yapan topluluklar var.
- Sanat Metamodernizmin neresinde yer alıyor? Bu durum insanlara nasıl ulaşıyor?
Metamodernizm bir sanat akımı. Sanata tabii. Nasıl ulaştığını bekleyip göreceğiz. Henüz tam anlamıyla ulaşmış sayılmaz. Yaşıyoruz. İçindeyiz bu akımın. 22.yy’daki sanatçılar geçmişe bakıp nasıl ulaştığını söyleyebilirler. Bunun cevabını henüz ben veremem.
- Metamodernizm ve Tiyatro ile ilgili son olarak neler söylemek istersiniz?
ÜRETİN.
Neslihan Ekim, Metamodernizm ve Tiyatro, Filtresiz Kitap, 2023
Söyleşi: Hasan Hüseyin Ülker